kế hoạch bài dạy: CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG

Yêu cầu cần đạt và kết quả dự kiến

          Hoạt động của GV và HS

PHẦN I ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (6 -7 tiết)

I. KHỞI ĐỘNG

* Kết quả dự kiến:

– Nêu được một số thông tin về những địa điểm du lịch qua mạng internet (xem các bài giới thiệu, xem tranh ảnh, video…)

Huy động những tri thức cần thiết liên quan đến văn bản đọc hiểu

Trình chiếu video có nội dung về một làn điệu ca Huế

HS

-Yêu cầu HS làm việc cá nhân để trả lời:

Cảnh ở đâu? Làn điệu dân ca gì?

– HS làm việc nhóm

– Em có thể giới thiệu hiểu biết của em về Huế

yêu cầu HS làm việc cá nhân để trả lời:

– Sau khi HS trả lời, GV nhận xét và định hướng cho HS.

2. GV dẫn dắt vào bài:

Huế mơ, Huế nên thơ và Huế nên cả nhạc nữa. Vì thế những khúc hát Nam ai, Nam bình lắng trong vui buồn, nặng ân tình nước non của ca Huế có lẽ đã đang và sẽ là điều thú vị nhất mà ai cũng mơ ước đến Huế để thưởng thức

3. GV phát phiếu học tập (theo kĩ thuật KWL), yêu cầu HS điền thông tin vào cột thứ nhất và cột thứ hai, lưu ý HS chỉ điền thông tin vào cột thứ ba sau khi đã đọc hiểu văn bản

Phiếu học tập số 1

4. GV chia lớp thành các nhóm để học tập. Mỗi nhóm có ít nhất 01 máy tính/điện thoại kết nối mạng để HS đọc văn bản trực tiếp trên web

– Nhấn mạnh vào hoạt động sinh hoạt văn hóa độc đáo của Huế: Ca Huế nhất là ca Huế trên sông Hương giải thích được ý nghĩa của trong việc thể hiện thông tin cơ bản của văn bản.

Kết quả dự kiến:

Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản giới thiệu một di sản văn hóa phi vật thể; chỉ ra được mối quan hệ giữa đặc điểm văn bản với mục đích của nó.

– Nhận biết và phân tích được tác dụng của cách trình bày thông tin trong văn bản theo trật tự thời gian.

– Nhận biết và phân tích được quan hệ giữa phương tiện ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn ngữ (tranh ảnh, video gồm cả hình ảnh và lời nói) dùng để biểu đạt thông tin trong văn bản.

Dự kiến kết quả:

Văn bản chia 2

-Phần 1: Từ đầu “…lí hoài nam”->Huế – cái nôi của dân ca.

– Phần 2: Phần còn lại-> Đêm nghe ca Huế trên sông Hương, những nét đặc sắc của ca Huế.

–  Phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu cảm, thuyết minh (có tác dụng trình bày giới thiệu về đối tượng

Sử dụng ngôn từ, tranh ảnh để chuyển tải thông tin.

– Mục đích: giới thiệu và mời du khách đến với Sông Hương – Huế.

(2)- Nêu các tiêu chí để thu hút sự chú ý của người đọc/gây sự tò mò của người đọc ngay từ đầu văn bản.

(3)- Trình tự thời gian (hành trình trên du thuyền).

– Mỗi phương tiện có một ưu thế riêng: ngôn từ khơi gợi liên tưởng, tưởng tượng của người đọc; hình ảnh giúp người đọc biết chính xác đặc trưng của cảnh.

– Văn bản cũng là một hình thức quảng cáo về du lịch đến Huế, Sông Hương, nên việc đưa các thông tin về “giá vé” và “các tour” du lịch nhằm đạt được đó.

1. Nguồn gốc của dân ca Huế

* Nhận định: Huế nổi tiếng với các điệu hò

* Các làn điệu và đặc điểm của dân ca Huế:

– Hò

– Lý

– Các khúc điệu:

+ Điệu Nam

+ Điệu Bắc

-> Nt: Liệt kê, bình luận.

=> Dân ca Huế đa dạng, phong phú, tinh tế, ngắn với cuộc sống lao động của người dân. Nó thể hiện tình ý trọn vẹn:  khát khao, mong chờ, hoài vọng tha thiết của tâm hồn Huế.

Tác giả rất am hiểu, yêu dân ca Huế và yêu Huế.

Dự kiến kết quả

Các làn điệu dân ca Huế rất phong phú, đa dạngVề các điệu hò thì có: chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung, hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện,…

Các điệu hát có: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.

·                                 Các nhạc cụ được nhắc tới gồm: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

2. Cảnh ca Huế trên sông Hương:

* Thời gian – không gian:

– Thời gian: Đêm, về khuya

– Không gian:

+ Thành phố lên đèn như sao sa

+ Thuyền rồng trang trí lộng lẫy, có hình rồng…có dàn nhạc

+ Trăng lên, gió mơn man, dìu dịu. Dòng sông trăng: gợn sóng

+ Con thuyền bồng bềnh.

-> Miêu tả, từ ngữ gợi cảm, so sánh,  hình ảnh đẹp chân thực. Câu văn dài ngắn đan.

=> Thời gian, không gian rất đặc biệt mang đây tính nghệ thuật: yên tĩnh, lung linh huyền ảo và thơ mộng.

* Biểu diễn ca Huế:

– Ca công:

– Nhạc công

-> Miêu tả tỉ mỉ, cụ thể bằng phép liệt kê với 1 loạt tính từ động từ liên tiếp.

=>Những nghê sĩ tài hoa, điêu luyện, thanh lịch.

– Thưởng thức:

+ Nghe – ngắm trực tiếp.

+ Mở đầu: hòa tấu du dương, trầm bổng, réo rắt.

+ Đêm khuya: Khúc điệu Nam buồn

+ gà gáy gọi canh: thuyền vẫn đầy ắp tiếng nhạc lời ca

> Miêu tả + biểu cảm + bình luận

=> Độc đáo, tính nghệ thuật cao.

Là một thú tao nhã.

* Nguồn gốc ca Huế:

– Nhạc dân gian

– nhã nhạc cung đình.

Ca Huế

Ca Huế là 1 hình thức sinh hoạt văn hóa lịch sự, tao nhã một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng cần được bảo tồn và phát triển.

Nêu được tác động của văn bản.

Kết quả dự kiến: Người viết là người của công ty du lịch hoặc được công ty du lịch thuê viết thuyết minh để quảng cáo cho du lịch Huế. Người viết hướng tới đối tượng là những du khách muốn tìm hiểu và đến thăm cố đô Huế . Người viết đã sử dụng một văn bản đa phương tiện để đạt được mục đích đó.

(1) GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc kĩ nhan đề văn bản và thực hiện các yêu cầu sau:

– Từ việc tìm hiểu nhan đề văn bản, hãy đoán xem văn bản sẽ viết về những gì về ca Huế trên sông Hương?

(2) GV yêu cầu HS đọc lướt toàn bộ văn bản, xem video đính kèm, nhận xét ấn tượng nổi bật nhất của văn bản đối với bản thân bằng việc thực hiện các yêu cầu sau:

– Khái quát nội dung chính của văn bản.

– Đọc xong văn bản, điều gì làm em nhớ nhất? Vì sao?

Sau khi HS trả lời, GV gợi mở hoặc tổng kết dựa trên các ý kiến của HS. Lưu ý: GV chỉ chốt lại những ý chính.

2.GV hướng dẫn HS đọc hiểu chi tiết văn bản

(1) GV yêu cầu HS đọc kĩ văn bản, làm việc nhóm theo kĩ thuật khăn trải bàn và thực hiện các yêu cầu sau:

– Nêu bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong văn bản.

– Xác định phương thức biểu đạt chính và các phương thức biểu đạt khác được kết hợp trong văn bản.

– Ngoài ngôn ngữ, văn bản còn sử dụng các phương tiện gì để chuyển tải thông tin?

Theo em, mục đích của việc đăng văn bản này là gì? Việc kết hợp các phương tiện trình bày có giúp văn bản đạt được mục đích đó không?

(2) GV yêu cầu HS đọc kĩ phần mở đầu của văn bản, làm việc cá nhân và thực hiện các yêu cầu sau:

– Giải thích từ “Ca Huế, tao nhã, nhã nhạc cung đình Huế”.

(3) GV yêu cầu HS đọc kĩ phần giữa/phần chính của văn bản, làm việc nhóm theo kĩ thuật mảnh ghép và thực hiện các yêu cầu sau:

– Chỉ ra trình tự giới thiệu về Ca Huế

Giao nhiệm vụ?

Nhóm 1 trình bày lên bảng phụ. Các nhóm khác lắng nghe và dựa vào phần phiếu bài tập nhóm mình chuẩn bị để góp ý

– Thảo luận nhóm trong 5 phút các câu hỏi sau” 1:

-? Mở đầu bài viết tác giả khẳng định điều gì về Huế và dân ca Huế?

? Em hãy thống kê lại các làn điệu dân ca Huế và đặc điểm của từng làn điệu mà t.giả đã trình bày trong bài bút ký?

? Ca Huế có những khúc điệu nào? Đặc điểm nổi bật mỗi điệu?

? Tác giả dùng hình thức nào để giới thiệu các làn điệu dân ca Huế ? Qua đó em thấy các làn điệu dân ca Huế như thế nào?

Từ đây em thấy tình cảm thái độ nào của tác giả?

– Với mỗi làn điệu, ghi lại các từ ngữ mà em cho là làm nổi bật được nét hấp dẫn, độc đáo đó.

– Với mỗi làn điệu, bài viết sử dụng bao nhiêu ảnh minh họa?

Dưới mỗi ảnh là một chú thích. Nội dung của các chú thích là gì? Có chính xác không?

Hãy so sánh cách giới thiệu về ca Huế bằng ngôn ngữ và bằng hình ảnh.

– Các số liệu trong bài viết được dùng để làm gì?

Xem video về Ca Huế (đính kèm cuối văn bản) và cho biết: Nội dung chính của video là gì? Video sử dụng những phương tiện nào để chuyển tải nội dung ấy? Tác dụng của video đó là gì?

Gv yêu cầu các nhóm nx, bổ sung.

Sau khi HS trả lời, GV gợi mở hoặc tổng kết dựa trên các ý kiến của HS. Lưu ý: GV chỉ chốt lại những ý chính.

Cho biết loại dấu câu được sử dụng tương ứng với mỗi loại trích dẫn ấy.

GV cho HS đọc đoạn văn có sử dụng phép liệt kê..

Yêu hs chỉ ra liệt kê ở đâu,

– Gv chốt và cung cấp về phép liệt kê.

? Tại sao em nói ca Huế phong phú, đa dạng, tinh tế?

(Các làn điệu ca Huế nhiều hay ít? Em có nhớ hết được không? Ca Huế có thể hiện đc các cung bậc tình cảm của người lao động ko?)

kết luận.

– GV cho hs nghe hò và lý để hs nhận biết.

– Em hãy chia sẻ cảm nhận của em về 1 trong những khúc ca vừa nghe?

? Ngày nay tại sao ai cũng nói: đến Huế ko nghe các làn điệu ca Huế thì chưa thấy hết vẻ đẹp của xứ Huế. Ca Huế nghe như thế nào? Ca Huế người ta biểu diễn ở đâu mà độc đáo hấp dẫn đến thế? Cùng theo chân Hà Ánh Minh để nghe ca Huế nhé.

– Ở nhà các em đã tìm hiểu đêm ca Huế trên sông Hương trong văn bản của Hà Ánh Minh, bây giờ các em quan sát thêm những hình ảnh cảnh đêm trên sông Hương. Em hãy chia sẻ với cả lớp em hình dung ra đêm Ca Huế diễn ra trong thời gian, không gian nào?

(Máy chiếu hình ảnh đêm trên sông Hương)

– Nhận xét, kết luận nội dung:

(4) GV yêu cầu HS đọc kĩ phần cuối/đoạn cuối của văn bản, làm việc cá nhân và thực hiện các yêu cầu sau:

– Ghi lại các từ ngữ dùng để ca ngợi Ca Huế.

– Theo em, cách viết ở phần cuối/đoạn cuối của văn bản có khơi gợi được niềm yêu thích của người đọc đối với Ca Huế không? Vìsao?

– Hoàn thành nội dung của cột thứ ba trong Phiếu học tập số 1. Với mỗi hoạt động trên đây, sau khi HS trả lời/trình bày, GV nhận xét và hướng dẫn HS chốt lại những ý chính.

Theo em tác giả đã tái hiện thời gian và không gian của đêm ca Huế bằng những thủ pháp nt nào?

Em có nhận xét gì về thời gian và không gian ấy?

Cho hs quan sát hình ảnh và bình:

Ca Huế vốn đã hay nhưng để đưa hồn ca Huế đến với người nghe phải nhờ vào các nhạc công và ca công. Hình ảnh của  họ được hiên lên qua những chi tiết nào?

– Em nhận xét gì về cách miêu tả của tác giả?

– Em có nhận xét gì về những ca công nhạc công của đêm ca Huế?

? Vậy khi thưởng thức ca Huế ca điều gì đặc biệt? Một buổi biểu diễn diễn ra ntn? Chúng ta cùng xem một đoạn vi deo nhé.

– Em thấy cách thưởng thức ca Huế có gì đặc biệt?

– Trình tự 1 đêm ca Huế diễn ra ntn?

– Ở phần này các em thấy tác giả kết hợp những ptbđ nào?  Qua đó em có nhận xét gì về cách biểu diễn và thưởng thức ca Huế?

(Cách biểu diễn và thưởng thức: độc đáo, tính nghệ thuật cao)

? Khi nghe ca Huế người nghe sẽ cảm nhận được sự kì diệu nào?

-Bình

-Thảo luận bàn: Vậy nghe ca Huế là 1 thú thưởng thức văn hóa ntn?

(->Là một thú tao nhã.)

– Tại sao lại nói nghe ca Huế là 1 thú vui tao nhã? (Máy chiếu)

(Tao nhã là gì? Là thanh cao lịch sự. Ca Huế vốn hay và đẹp, nhã nhặn từ nội dung đến hình thức, biểu diễn trong 1 ko gian có tính ghệ thuật, người biểu diễn người nghe đều trang trọng, lịch sự. Theo cô sâu xa hơn là do nguồn gốc của ca Huế. Nên ca Huế thực sự  là thú tao nhã.)

? Vậy tác giả cho ta biết ca Huế có nguồn gốc từ đâu?

– Nhóm 3 trình bày.

GV trình bày bằng máy chiếu.)

– Gv bình:

?Sau khi cùng tác giả thưởng thức đêm ca Huế trên sông Hương em suy nghĩ gì về trách nhiệm của bản thân với ca Huế nói riêng với những giá trị văn hóa của dân tộc nói chung?

GV Bình kết bài.

Nghe ca Huế trên sông Hương quả là 1 thú chơi tao nhã từ xa xưa. Ngày nay chúng ta thật may mắn hạnh phúc khi được thưởng thức một thứ âm nhạc mà ở một thời điểm lịch sử nhất định được coi là quốc nhạc. Vậy chúng ta cần trân trọng và giữ gìn phát huy sản phẩm văn hóa tuyệt vời này của dân tộc.

? Nêu vài nét đặc sắc về NT của văn bản này?

? Ndung chính của văn bản là gì?

– HS phát biểu – GV đưa lên máy chiếu.

GV hướng dẫn HS tìm hiểu tác động của văn bản: GV nêu các câu hỏi, yêu cầu HS trả lời cá nhân:

– Người viết văn bản trên là ai? Hướng đến đối tượng đọc nào?

– Bài viết thu hút sự quan tâm của nhiều người muốn tìm hiểu và đến thăm Huế. Theo em, làm thế nào để người viết đạt được mục đích của mình?

– Em có bị lôi cuốn bởi cách trình bày cũng như nội dung của bài viết không? Vì sao? Sau khi HS trả lời/trình bày, GV nhận xét.

– Nếu được chọn đi thăm một trong các thắng cảnh nổi tiếng ở Việt Nam, em có chọn Huế là điểm đến du lịch để được nghe và thưởng thức các làn điệu dân ca xứ Huế không? Vìsao?

– Sau khi đọc văn bản, em có ý định giới thiệu với người thân trong gia đình về ca Huế không? Vì sao?

– Giả sử trong kì nghỉ hè tới, em và gia đình sẽ đi cố đô Huế. Hãy phác thảo kế hoạch cho chuyến đi ấy. (Gợi ý: kế hoạch cần nêu được: thời gian, phương tiện, những nơi sẽ đến, những việc dự kiến sẽ làm, kinh phí dự kiến,…).

– Dựa vào những thông tin từ văn bản, kết hợp với sự liên tưởng, tưởng tượng của mình, hãy vẽ lại sông Hương và những du thuyền trình diễn ca Huế.

– Gv giao bài tập: Lập sơ đồ tư duy bài học

(Có thể cho về nhà vì trong bài học này hoạt động này đã có trong phần khai thác bài)

Xem hình ảnh các nhạc cụ

Xem hình ảnh các loại hình dân ca khác.

(Có thể đưa thành yêu cầu về nhà h.s tự tìm hiểu. Vì trong bài hs cũng có nhiều hoạt động có tính chất bổ sung)

– Đọc thêm các văn bản có cùng chủ đề và độ dài tương đương với văn bản đã học

(1) GV chốt lại giá trị nội dung và hình thức nổi bật của văn bản.

(2) GV yêu cầu HS:

– Biết vận dụng những kiến thức và kĩ năng từ bài học chính để tự đọc hiểu văn bản thông tin tương tự.

GV chọn một văn bản thông tin thuyết minh về một danh làm thắng cảnh bất kỳ, trong đó có sử dụng kênh hình (văn bản đa phương thức); sau đó yêu cầu HS thực hành đọc hiểu với một số yêu cầu cơ bản sau:

– Mục đích và nội dung chính của văn bản, mối quan hệ giữa nội dung và mục đích

– Tìm hiểu ý nghĩa tên văn bản, nguồn dẫn,

– Vai trò và ý nghĩa của bố cục văn bản, các tiêu đề nhỏ, các dấu hiệu hình thức nổi bật trong văn bản

– Vai trò và tác dụng của kênh hình trong văn bản

– Giá trị của văn bản đối với xã hội và bản thân

PHẦN III: NÓI VÀ NGHE – 2 tiết